Những thách thức trong điều trị đột quỵ cấp (tóm tắt)

Stephen Davis

 Chủ tịch Tổ chức Đột quỵ thế giới, Đại học Melburn, Úc

Thách thức của đột quỵ trên toàn cầu rất lớn, với 16 triệu đột quỵ mỗi năm và khoảng 6 triệu tử vong mỗi năm. Hơn 2 thập kỷ qua, gánh nặng của đột quỵ đã tăng 20%. Trên 80% trường hợp đột quỵ sảy ra ở các nước có thu nhập thâp và trung bình. Ở đó đột quỵ là một đại dịch. Ở các khu vực có thu nhập thấp, người trẻ bị ảnh hưởng bởi đột quỵ theo tỷ lệ nghịch..

Tổ chức đột quỵ thế giới có sứ mạng làm giảm gánh nặng do đột quỵ trêntoàn cầu thông qua dự phòng, điều trị giai đoạn cấp và chăm sóc lâu dài. Làm việc với các tổ chức hợp tác về bệnh không lây nhiễm, nhắm tới các yếu tố nguy cơ như thuốc lá, sử dụng rượu quá mức, ít hoạt động thể lực, tăng huyết áp, tiểu đường và béo phì , thông qua việc cung cấp các thuốc thiết yếu với giá rẻ với mục tiêu giảm 25% tất cả các bệnh không lây nhiễm vào năm 2025.  Ở Việt Nam, cũng như ở nhiều nước châu Á khác, tỷ lệ chảy máu não cao hơn nhiều so với các khu vực ở phương Tây, gây nên tử vong do đột quỵ cao. Công tác đào tạo đột quỵ ở Việt nam được thuậnlợi  bởi chương trình giảng dạy các nguyên tắc chủ đạo trong chăm sóc đột quỵ và Tổ chức Đột quỵ thế giới và Bộ Y tế đã cấp chứng chỉ cho các bác sĩ bệnh viện đã hoàn thành chương trình này.    

Có bốn can thiệp trong đột quỵ có mức độ bằng chứng câp 1 : chăm sóc có tổ chức trong các đơn vị đột quỵ, tiêu sợi huyết trong vòng 4, 5 giờ sau khởi phát bằng tissue plasminogen activator (tPA),  dùng Aspirin trong giai đoạn cấp và  (trong các trường hợp được lựa chọn kỹ) phẫu thuật mở nửa sọ, trong chảy máu não, chăm sóc đột quỵ có tổ chức cũng rất quan trọng và thử INTERACT nhấn mạnh tầm quan ttrọng của việc hạ huyết áp nhanh.

Liêu pháp điều trị đột quỵ cấp, đặc biệt là các liêhu pháp tái tười máu dựa trên khả năng cứu sống những vùng não tranh tối tranh sáng. Cung cấp tPA cho nhiều bệnh nhân trong vòng 4, 5 giờ đầu là một điểm lưu ý quan trọng.  Chăm sóc đột quỵ có tổ chức đã được chứng minh rất hiệu quả ở các nước có thu nhập thấp và trung bình và điểm cốt lõi là sự tham gia của đội điều trị đột quỵ đa chuyên ngành trong một bệnh viện cụ thể. Hoạt động của đội sẽ nhắm tới các biểu hiện như sốt, tăng đường huyết, rối loạn nuốt trong đột quỵ. Dự phòng cấp 2 cũng là một chiến lược quan trọng  như vận động và phục hồi chức năng sớm. Aspirin nên được sử dụng sau khi đã loại trừ chảy máu não, bắt đầu sau khi dùng tPA 24 giờ. Chgưa có phương pháp bảo vệ thần kinh nào được chứng minh nhưng đã có tín hiệu về hiệu quả với sản phẩn Cerebrolysin ở nhứng bệnh nhân nạng trong nghiên cứu CASTA và sự cải thiện chức năng thần kinh khi Cerebrolysin kết hợp thuốc này với tPA.

Chiến lược quan trọng trên toàn cầu là nên hình thành các đơn vị chăm sóc đột quỵ ở khăp mọi nơi trên toàn thế giới bởi vì cơ sở này sẽ tạo điều kiên thuận lợi cho tất cả các chiến lược điều trị khác, với mục đích cải thiện điều trị đột quỵ cấp